Rekenen

Het vak Rekenen heeft een belangrijke plek in ons lesprogramma. De kinderen van de groepen 3 t/m 8 rekenen dagelijks 45 tot 60 minuten en in de kleutergroepen wordt er aan de rekenvoorwaarden gewerkt middels spel in de verschillende hoeken en door het organiseren van rekenkringen.

Omdat we rekenen zo belangrijk vinden, maken we als school ook bewust de keuze om daar tijd voor vrij te maken in de vorm van een rekenspecialist. Juf Ellen werkt één dag per week buiten de groep (ambulante tijd) om ervoor te zorgen dat rekenonderwijs op de kaart blijft staan binnen onze school. Enkele taken die bij deze functie horen zijn:

• Het observeren in klassen, wat betreft organisatie en didactiek, om de doorgaande lijn in het oog te houden.
• Het analyseren van toetsen, zowel methodegebonden als Cito-toetsen. Dit gebeurt op kind-, groeps- en schoolniveau.
• Het afnemen van onderzoeken bij individuele leerlingen of kleine groepjes kinderen als er meer informatie nodig is wat betreft de rekenontwikkeling.
• Het volgen van cursussen en kenniskringen om up-to-date te blijven wat betreft de ontwikkelingen binnen het rekenonderwijs. Als er iets aansluit bij de visie en de ontwikkelingen van school, zullen nieuwe zaken aangedragen en/of geïmplementeerd worden.

Enkele speerpunten binnen het ons rekenonderwijs waar we trots op zijn, die er toe doen en waar we enthousiast van worden:

Vertaalcirkel:

Binnen het rekenonderwijs vormen contextop­gaven (verhaaltjessommen) vaak een probleem voor kinderen, ook op onze school. Bij contextproblemen hebben veel kinderen vaak moeite om zich een heldere voorstelling van de situatie te maken. En daarmee wordt het ook moeilijk om te bepalen welke bewerking (som) bij de situatie past. Moet ik optel­len, aftrekken, vermenigvuldigen of delen? De betekenisverlening levert problemen op. Als je wél weet welke bewerking bij de situatie past moet je de bewerking vervolgens natuurlijk wel kunnen uitvoeren. En ten slotte is het van belang om het antwoord te­rug te koppelen naar de situatie. Kan het antwoord kloppen en wat betekent mijn antwoord?
Sinds 2018 werken we daarom schoolbreed met 'De Vertaalcirkel' binnen ons rekenonderwijs.
 
 We proberen daarmee de kloof tussen de formele rekentaal en de verhaaltjessommen te verkleinen, zodat de kinderen meer grip krijgen op hun rekenvaardigheden.

Middels 'De Vertaalcirkel" kan een rekensituatie op verschillende manieren worden aangepakt of worden "vertaald":

• Eerst een verhaal bedenken bij de (kale) som, want alle andere vertalingen hangen af van dat verhaal.
• Dit verhaal letterlijk uitspelen (zoals in een toneelstukje).
• Dit verhaal weergeven door een schets/tekening. In die tekening is zowel het begingetal te zien, er is te zien wat er gebeurt (er komt iets bij of gaat iets af etc.) en het antwoord is te zien. Er zijn geen bewerkingste­kens te zien in de tekening.
• Het verhaal of de som weergeven met materiaal (blokken, fiches, rekenrek).
• Het verhaal of de som weergeven in een model (getallenlijn, tabel, schema, etc.)

Door in deze vertaalcirkel met verschillende gebieden aan de slag te gaan (tekenen, verhaaltje maken, schema's maken enzovoort), worden meer gebieden in de hersenen geactiveerd waardoor kinderen zaken sneller en beter onthouden. 

Automatiseren/memoriseren:

Veel kinderen hebben hardnekkige problemen bij het vlot uitvoeren van basisbewerkingen. Recent onderzoek van een aantal universiteiten heeft het effect van automatiseringstekorten op achterstanden bij het leren rekenen nader in beeld gebracht. Uit het onderzoek blijkt onder andere dat automatiseren bij de meeste leerlingen veel meer tijd neemt dan rekenmethoden veronderstellen. Bovendien is gebleken dat de verschillen tussen de leerlingen zeer groot, hardnekkig en deels blijvend zijn.
In schooljaar 2019-2020 zijn we daarom vanaf groep 3 met de pilot 'Bouwen aan een stevig rekenmuurtje" van Bareka gestart.
 


Hiermee worden automatiseringstekorten op individueel- en groepsniveau in kaart gebracht, maar worden ook tools aangereikt om die tekorten aan te pakken.
Leren rekenen is namelijk een stapeling van kennis en vaardigheden. Die stapeling is gevisualiseerd in het zogenaamde rekenmuurtje. De cruciale bouwstenen, de zogenaamde drempels, zijn hierin inzichtelijk gemaakt. Anders gezegd… Is de basis van het rekenmuurtje niet stevig genoeg, dan zal dat muurtje altijd blijven wankelen. 

Kinderen maken middels de tablet of de laptop verschillende korte toetsjes die beoordeeld worden op Power (hoe goed kan ik deze sommen maken?) en op Speed (hoe snel kan ik deze sommen maken?) De resultaten worden vervolgens in een echt rekenmuurtje weergegeven.

Leerkrachten, maar ook de kinderen zelf krijgen door het overzicht een mooi inzicht in de rekenontwikkeling van het kind en kunnen gericht laten/gaan oefenen met bepaalde onderdelen. Door middel van een digitaal oefenprogramma, maar ook door het gebruik van spellen die aansluiten bij de drempels wordt er gericht geoefend.

Schaduwmetingen in combinatie met de bloktoets:

Voorafgaande aan elk methodeblok nemen we op de Springdonk een 'schaduwmeting' af. De onderdelen die in dat blok aan bod gaan komen worden dan vooraf al getoetst. Op die manier komen leerkrachten en kinderen heel snel te weten welke onderdelen nog geoefend moeten worden en welke onderdelen al voldoende tot goed beheerst worden.

Het eigenaarschap van kinderen wordt hierdoor vergroot, omdat ze zelf ervaren en weten waar ze nog aan moeten werken en bij welke onderdelen ze wat sneller kunnen doorgaan. De intrinsieke motivatie wordt vergroot, het wel of niet meedoen tijdens instructiemomenten is effectiever en de doelgerichte hulp komt bij de juiste kinderen terecht.  Het is mooi om te zien wat dit met kinderen en hun rekenontwikkeling doet.
Bij de uiteindelijk toets op het einde van een blok, de bloktoets,  kunnen kinderen goed zien hoeveel ze qua percentages gegroeid zijn. Dit doen ze door de resultaten van de schaduwmeting naast de resultaten van de bloktoets te leggen. Kinderen evalueren zelf die resultaten en geven ook aan wat ze hebben gedaan om tot deze resultaten te komen. Wat heeft de afgelopen periode wel gewerkt en wat niet?  Ook de kinderen die rekenen moeilijk vinden, zullen ervaren dat ze groeien in de percentages en krijgen daardoor meer zelfvertrouwen en plezier in het rekenen.

Met Sprongen Vooruit:

12 leerkrachten van ons team volgen in schooljaar 2019-2020 de cursus Met Sprongen Vooruit voor groep 3&4. Deze cursus zorgt ervoor dat leerkrachten de rekendidactiek in kleine tussenstapjes kunnen aanbieden, zodat elke leerling vooruit geholpen kan worden. Met het totaaloverzicht op de rekenleerlijnen leert de leerkracht de juiste oefeningen en spellen zowel interactief klassikaal als individueel aan te bieden. De kinderen ervaren deze oefeningen en spellen als leuk en betekenisvol waardoor ze meer plezier in rekenen krijgen. Ze mogen bewegen en eigen producties maken wat de betrokkenheid verhoogt. Door 'Met Sprongen Vooruit' te combineren met onze huidige methode 'Wereld in Getallen' proberen we de processen, maar ook de resultaten te verhogen.

100-dagen project

In de groepen 1, 2 en 3 wordt er aan het begin van het schooljaar ook gewerkt met het 100-dagen rekenproject. Het 100-dagen rekenproject zorgt voor een goed inzicht in ons 10-tallig systeem. Waarom is 39 iets anders dan 93? De getalstructuur komt op die manier goed aan bod. Kinderen krijgen inzicht in eenheden, tientallen en dan het honderdtal. Door 100 schooldagen de tel bij te houden en dit zichtbaar te maken met concrete materialen én de schrijfwijze van de getallen, wordt dit voor de kinderen duidelijk. Op het einde wordt het 100-dagenfeest gehouden. Een feestje waar alle kinderen en leerkrachten naar uitkijken.
 
De Grote Rekendag

Ook dit jaar doen we weer mee aan De Grote Rekendag. Dit is een dag voor groep 1 tot en met 8 die helemaal in het teken staat van rekenen. Het is een dag van onderzoekend leren en speelse opdrachten. Een dag die laat zien dat rekenen meer is dan alleen sommen maken. Een dag die laat zien hoe leuk rekenen is.                
In 2020 valt 'De Grote Rekendag' op woensdag 25 maart met als onderwerp: De getallenfabriek. De leerlingen onderzoeken op hun eigen niveau wat getallen zijn en wat je ermee kunt doen, want we hebben maar 10 cijfers (0 t/m 9), maar daarmee kunnen we verder tellen dan het aantal atomen in het heelal…